Komu przysługuje zachowek?

Uprawnionymi do zachowku są:

• zstępni (tj. dzieci lub wnuki)
• małżonek
• rodzice spadkodawcy

– pod warunkiem, że byliby powołani do spadku z ustawy.

Warto pamiętać, że roszczenia z tytułu zachowku mogą być podnoszone nie tylko przez tych uprawnionych, którzy zostali całkowicie pominięci w testamencie, ale również przez spadkobierców powołanych do spadku lub zapisobierców, jeżeli okaże się, że mimo powołania do spadku lub otrzymania zapisu nie otrzymali oni od spadkodawcy minimalnej wartości zachowku. W takim przypadku roszczenie tychże osób stanowi uzupełnienie zachowku.

Kto nie ma prawa do zachowku?

Do zachowku nie są uprawnieni:

• Spadkobiercy, którzy spadek odrzucili;
• Spadkobiercy uznani przez sąd za niegodnych dziedziczenia po spadkodawcy
• Spadkobiercy, którzy zrzekli się dziedziczenia w umowie o zrzeczenie się dziedziczenia zawartej ze spadkodawcą w formie aktu notarialnego;
• Małżonek, który został wyłączony od dziedziczenia ustawowego przez sąd;
• Spadkobiercy, którzy zostali wydziedziczeni przez spadkodawcę w testamencie.

Kogo można pozwać o zachowek?

Pozew o zachowek można kierować przeciwko:

• spadkobiercom
• zapisobiercom
• osobom trzecim obdarowanym przez spadkodawcę darowiznami, nawet jeżeli nie są spadkobiercami ani zapisobiercami.

Jak wyliczyć wartość zachowku?

• Obliczyć wartość masy spadkowej

Aby to zrobić należy:

1. ustalić orientacyjną wartość masy spadkowej czyli tzw. czystą wartość spadku
2. ustalić darowizny, którymi spadkodawca rozporządził za życia i zapisy windykacyjne i doliczyć je do masy spadkowej

Doliczeniu podlegają wszystkie darowizny dokonane przez spadkodawcę za jego życia.

Wyjątkami są:

• drobne darowizny zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych
• darowizny dokonane przed więcej niż 10 laty licząc wstecz od daty śmierci spadkodawcy – dotyczy osób obcych. Termin 10 lat nie dotyczy darowizny dokonanych na rzecz spadkobierców i osób uprawnionych do zachowku. Darowizny na rzecz osób najbliższych spadkodawcy podlegają doliczeniu do spadku bez ograniczenia czasowego czyli nawet wtedy jeżeli zostały dokonane przed więcej niż 10 laty licząc wstecz od daty śmierci spadkodawcy
• przy zachowku dla zstępnego (np. dziecka, wnuka, prawnuka) - darowizny uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał jeszcze zstępnych,
• przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi - darowizny, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa.
• Ustalić udział spadkowy uprawnionego do zachowku
• Pomnożyć wartość masy spadkowej przez udział spadkowy uprawnionego, co do nam wysokość zachowku, którego możemy się domagać przed sądem
• udział spadkowy uprawnionego może wynosić ułamek ½ z tego co przypadłoby mu przy dziedziczeniu ustawowym
• udział spadkowy uprawnionego może wynosić ułamek 2/3 z tego co przypadłoby mu przy dziedziczeniu ustawowym, ale tylko i wyłącznie wtedy, gdy jednak uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli uprawniony zstępny jest małoletni
• Ewentualnie odliczyć od otrzymanej wysokości zachowku wartość darowizn otrzymanych od spadkodawcy za jego życia
• w przypadku uprawnionego zstępnego na równi z darowizną odlicza się poniesione przez spadkodawcę koszty jego wychowania i wykształcenia, jeżeli koszty te przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku (np. gdy spadkodawca opłacił dziecku drogie studia)
• w przypadku dalszego zstępnego czyli wnuka, prawnuka zalicza się na należy mu zachowek także darowiznę uczynioną przez spadkodawcę jego wstępnemu czyli rodzicowi, dziadkowi

Ile jest czasu na wystąpienie z pozwem o zachowek?

Termin na wystąpienie z pozwem o zachowek wynosi 5 lat:

• liczony od ogłoszenia testamentu
• liczony od otwarcia spadku czyli od chwili śmierci spadkodawcy - gdy nie było testamentu