Przesłanki odręczenia wykonania kary pozbawienia wolności powinny być stosowane przez sądy tak samo w całej Polsce, ale tak nie jest.

Z mojej praktyki adwokackiej mogę powiedzieć, że zdarza się, że na przykład  inaczej orzeka Sąd Okręgowy w Koszalinie od Sądu Okręgowego w Słupsku.

Odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności stanowi odstępstwo od zasady bezzwłocznego wykonania kary orzeczonej wyrokiem sądu.

Wniosek o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności może zostać rozpoznany wyłącznie w przypadku, gdy skazany nie rozpoczął wykonywania kary pozbawienia wolności.

Jednakże, złożenie wniosku o  odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności nie wstrzymuje obowiązku stawienia się w zakładzie karnym.

W przypadku rozpoczęcia wykonywania kary pozbawienia wolności przez skazanego, tj. stawienia się skazanego w zakładzie karnym, wniosek staje się bezprzedmiotowy. 

Odroczenie wykonania kary można podzielić na:

1. Odroczenie obligatoryjne

Przesłanką obligatoryjnego odroczenia wykonania kary jest choroba psychiczna lub inna ciężka choroba uniemożliwiająca odbywanie kary.

Za ciężką chorobę uznaje się taki stan skazanego, w którym umieszczenie go w zakładzie karnym może zagrażać życiu lub spowodować dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo.

W orzecznictwie poprzez „ciężką chorobę” rozumie się taką, której nieleczenie albo leczenie dostępne w warunkach zakładu karnego może zagrozić życiu skazanego lub spowodować poważne niebezpieczeństwo dla jego zdrowia w wypadku osadzenia go w zakładzie karnym (Postanowienie SA w Krakowie z 10.02.2016 r., II AKzw 1286/15)

Ponadto, za „ciężką chorobę” uznaje się taki stan skazanego, w którym umieszczenie go w zakładzie karnym może zagrażać życiu lub spowodować dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo (Postanowienie SA w Krakowie z 23.06.2014 r., II AKzw 702/14)

2. Odroczenie fakultatywne

Przesłankami fakultatywnego odroczenia wykonania kary są:

• ciąża i samotne rodzicielstwo dziecka do 3. roku życia

Normą jest, że do aresztu śledczego nie przyjmuje się kobiety od 28 tygodnia ciąży.

Zasady tej nie stosuje się jednak do kobiety, która zgłosiła się albo została doprowadzona do aresztu śledczego, przy którym funkcjonuje szpital z oddziałem mogącym zapewnić tej osobie specjalistyczną opiekę lekarską.

Taką jednostką, do której mogą być przyjmowane kobiety w zaawansowanej (od 7 miesiąca) ciąży, jest Zakład Karny nr 1 w Grudziądzu, w którym istnieją warunki umożliwiające urodzenie dziecka.

• przeludnienie zakładów karnych i aresztów śledczych

O przeludnieniu można mówić wówczas, gdy liczba osadzonych zakwaterowanych w zakładach karnych lub aresztach śledczych oraz podległych im oddziałach zewnętrznych przekroczy w skali kraju ogólną pojemność tych zakładów. Warunki bytowe określone w art. 110 § 2 k.k.w. (m.in. określenie, że powierzchnia celi mieszkalnej wynosi nie mniej niż 3 m2 ) stanowią standard minimalny, który administracja zakładu karnego musi zapewnić skazanym. Praktyka pokazuje, że z tej możliwości sądy korzystają niezwykle rzadko.

• zbyt ciężkich skutków dla skazanego lub jego rodziny

Przykładowo wśród okoliczności, które pociągnęłyby "zbyt ciężkie skutki dla skazanego lub jego rodziny" wymienia się m.in.:

• zakończenie kuracji leczniczej;
• zdanie ważnych egzaminów kończących cykl nauki;
• załatwienie bardzo ważnej sprawy majątkowej;
• dokończenie ważnej dla skazanego pracy, np. tymczasowej umowy o dzieło, prac polowych, prac związanych z budową domu itp.
• chorobę skazanego, inną niż określona w art. 150 KKW;
• wydarzenie losowe, wymagające pilnego podjęcia czynności eliminujących jego skutki
• choroby członka rodziny, wymagającego opieki, którą może zapewnić tylko skazany;
• konieczność okresowego zapewnienia rodzinie środków do życia.
• wieku lub kalectwa członków rodziny skazanego, z którymi wspólnie zamieszkuje lub którymi się opiekuje, opieki tej zaś nie mogą zapewnić inne osoby;
• starań skazanego o pozostawienie dzieci pod właściwą opieką lub o umieszczenie chorego członka rodziny w szpitalu itp.
• "brak możliwości kontynuowania nauki może być uznany za "ciężki skutek" w myśl art. 151 § 1 KKW, tylko wówczas, gdy natychmiastowe wykonanie kary powoduje przerwanie edukacji, której koniec lub wyodrębniony jej fragment (klasa, semestr) jest nieodległy (por. SA we Wrocławiu (zob. post. z 13.10.2004 r., II AKzw 837/04, OSA 2005, Nr 4, poz. 32)
• oczekiwanie na operację, gdy został wyznaczony termin zabiegu i nie jest on możliwy do przeprowadzenia w szpitalu więziennym
• konieczność wykonywania prac polowych lub ogrodniczych wynikająca z potrzeby wykonania prac rzeczywiście pilnych, doraźnych, krótkotrwałych, których nikt inny poza skazanym nie może wykonać, a ich niewykonanie grozi spowodowaniem wymiernej szkody.

Przykładowo wśród okoliczności nieuzasadniające odroczenia wymienia się:

• niemożność spłaty zobowiązań kredytowych
• Jeżeli umowa kredytu została zawarta, kiedy toczyło się przeciwko skazanemu postępowanie karne, skazany, decydując się na jego zaciągnięcie, powinien był liczyć się z możliwością orzeczenia wobec niego kary bezwzględnego pozbawienia wolności, której wykonanie uniemożliwi mu spłatę kredytu.

• przeprowadzenie rozwodu i zawarcie małżeństwa nie stanowi podstawy odroczenia wykonania kary, gdyż czynności te można przeprowadzić bez konieczności opuszczenia zakładu karnego lub podczas zezwoleń na czasowe opuszczenie jednostki penitencjarnej.
• nie powinno się odraczać wykonania kary tylko po to, by skazany wykonał obowiązek, którego niewykonanie spowodowało zarządzenie wykonania kary.
• z powodu związanego wyłącznie z zamierzonym czy faktycznym wniesieniem kasacji.
• skutki stosowania autoagresji
• chorobę najbliższych w sytuacji, w której zająć się może nimi inny członek rodziny
• trudności w prowadzeniu gospodarstwa rolnego
• gdy skazany podejmuje dalszą naukę w trakcie toczącego się postępowania karnego, a termin zakończenia nauki znacznie przekracza okres, na jaki – stosownie do art. 151 § 3 KKW – możliwe jest odroczenie wykonania kary.
• sam fakt oczekiwania przez osadzonego na leczenie operacyjne jest z reguły niewystarczający do udzielenia przerwy w karze, o zasadności której może być mowa dopiero wówczas, gdy wyznaczony został już termin zabiegu, a nadto jest on możliwy do przeprowadzenia jedynie w szpitalu wolnościowym

W jaki sposób udowodnić przesłanki odroczenia wykonania kary ?

Wśród okoliczności dowodowych za pomocą, których można uzasadnić odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności wymienić należy:

- różnego rodzaju dokumenty,

- zeznania świadków,

- wyjaśnienia skazanego złożone na posiedzeniu Sądu.

-  wywiad zawodowego kuratora sądowego,